صنعت لوازم خانگی در سال‌های گذشته موفق شده با وجود رقبای خارجی به تراز تجاری مثبت دست یابد، به طوری که حجم صادرات محصولات لوازم خانگی از سال ۹۷ از حجم واردات بیشتر بوده‌است. این صنعت قادر است ضمن اشتغال بیش از یک میلیون نفری، بخش قابل توجهی از مواد خام را در یک زنجیره به صورت محصول نهایی با ارزش افزوده بالا به سایر کشورها صادر کند.

برای ارتقای صادرات لوازم خانگی باید در کنار استفاده از فناوری سطح بالا و تولید محصولات با کیفیت مناسب در شرکت‌های تولیدی، قدرت رقابت‌پذیری صنعت نیز در سطح جهانی ارتقا یابد. ارتقای رقابت‌پذیری در اقتصاد هر صنعت، نیازمند نگاه مبادله‌محور به جای نگاه بنگاه‌محور است. در نگاه بنگاه محور، که دیدگاه قدیمی و سنتی به اقتصاد را شکل می‌دهد، بنگاه‌ها و شرکت‌های تولیدی به صورت جداگانه واحد تحلیل در یک اقتصاد را تشکیل می‌دهند، در حالی که در نگاه مبادله‌محور، بر مبادلات اقتصادی تمرکز می‌شود.

زیرا بنگاه‌ها با یکدیگر از طریق داد و ستد کالا در ارتباط هستند و اگر مبادله کالا میان آن‌ها به هر علت مختل شود یا هزینه بالایی داشته باشد، آن صنعت قدرت رقابت بالایی نخواهد داشت و به مرور جای خود را به رقبا می‌دهد.

قیمت محصول از دو بخش اصلی تشکیل شده: هزینه عوامل تولید و هزینه‌های مبادله‌ای. هزینه مبادله در طول زنجیره یک صنعت به عللی مانند عدم اطمینان از آینده، وجود واسطه‌ها، نبودِ اطلاعات شفاف در عرضه و تقاضا، خواب سرمایه و نوسان قیمت‌ها به شکل فزاینده‌ای افزایش می‌یابد. هر شرکتی می‌تواند هزینه عوامل تولید خود را با ارتقای بهره‌وری تا حدودی کنترل کند، اما در ابعاد ملی و در صنعت کشور، هزینه بالای مبادله گریبان تمام اجزای زنجیره را می‌گیرد و قدرت رقابت‌پذیری صنعت را در مقیاس بین‌المللی کاهش می‌دهد.

برای مبادلات در صنعت لوازم خانگی ابزارهای کنترلی مختلفی مانند سامانه بهین یاب، و سامانه ۱۲۴ طراحی و اجرا شده که بر بخش‌های تولید و توزیع محصول تمرکز دارند اما برای تامین مواد اولیه ابزارهای ثابتی وجود ندارد. این ضعف موجب می‌شود هزینه مبادله بالایی در تامین مواد اولیه وجود داشته باشد.

تعدادی از تامین‌کنندگانِ داخلی مواد اولیه اصلی شامل فلزات اساسی مانند فولاد و محصولات پتروشیمی مانند مواد پلیمری را در بورس کالا از طریق فرایند مچینگ به تولیدکنندگان می‌رسانند. اما بخش مهمی از این مواد هم در بازار آزاد عرضه می‌شود و قسمتی از نیازهای تولیدکنندگان که به هر طریق در بورس برآورده نشده، از محل بازار آزاد با هزینه بالایی تامین می‌شود. زیرا قیمت‌ها در بازار آزاد به علت نوسان ارز و وجود واسطه‌ها مرتبا افزایش می‌یابد.

در تامین اقلام وارداتی البته دشواری‌های بیشتری وجود دارد و تولیدکنندگان متحمل هزینه‌های بالایی در خرید اقلام وارداتی می‌شوند که عمدتا ناشی از عدم اطمینان، خرید از واسطه‌ها، و خواب سرمایه است. تمامی این هزینه‌ها، چه در تامین مواد اولیه تولید داخل و چه در واردات، از نوع هزینه‌های مبادله است و قدرت رقابت صنعت را کاهش می‌دهد.

در سیاست‌گذاری برای صنعت لوازم خانگی باید کاهش هزینه داد و ستد میان تمام اجزای زنجیره مورد توجه قرار گیرد. بسیاری از مواد اولیه در کشور به میزانی بیش از تقاضای صنایع تولید می‌شود، اما نبود ساز و کارهای مناسب، مانند سامانه‌های نظارتی که در بخش پایین‌دست زنجیره اجرا شده، هزینه مبادله این مواد را بالا می‌برد. در صورت توجه به کل زنجیره صنعت لوازم خانگی، تولیدکنندگان پیشرو داخلی قادر خواهند بود محصول با کیفیت را با قیمت مناسب عرضه کنند و ضمن ارتقای مزیت رقابتی در سطح جهانی برای کشور ارزآوری مناسب داشته باشند.