تجربه کشور ما در سیاست‌ها و قوانین متعدد حمایت از تولید سایقه و تاریخ طولانی دارد. بسیاری از بخش‌های صنعتی با حمایت‌های دولتی شکل گرفته و رشد کرده‌اند، در مواردی با سرمایه دولتی، و در مواردی هم تنها با مشوق‌هایی مانند زمین ارزان، ارز دولتی، منابع انرژی یارانه‌ای و بازار انحصاری داخلی. این بخش‌ها بیشتر شامل صنایع بزرگ و با گردش مالی و اشتغال چندهزار نفری (در هر شرکت یا واحد تولیدی) هستند، مانند صنعت خودرو، و یا صنایع مادر و راهبردی همچون فلزات اساسی، و صنعت نفت و گاز. درباره این بخش از صنایع که عمدتا برای بخش دولتی نقشی فرای اقتصاد و بازار را داشته و به عنوان صنایع “راهبردی” شناخته می‌شوند، بحث‌های زیادی در مورد بهره‌وری و ارتقای کیفیت مطرح بوده و هست، اما به هر روی این صنایع هم دارای محدودیت‌هایی در تولید هستند.

اما بخش‌های دیگری از صنعت، مانند صنعت لوازم خانگی هم وجود دارند که هرگز از حمایت‌های ویژه برخوردار نبوده و نیستند. به علاوه بیشتر تولیدکنندگان و شرکت‌های تولیدی در این صنعت، جزو صنایع کوچک و متوسط به شمار می‌روند. اشتغال مستقیم در حدود ۱۵۰۰ کارگاه و کارخانه لوازم خانگی حدود ۳۰۰ هزار نفر و اشتغال مستقیم و غیر‌مستقیم (با محاسبه بخش‌های تامین، توزیع، و خدمات)، حدود یک میلیون نفر است. گردش مالی کلی بازار لوازم خانگی کشورمان حدود ۶ میلیارد دلار در سال برآورد می‌شود، و نکته مهم و اساسی در این میان این واقعیت است که بیشتر شرکت‌های تولیدی در صنعت لوازم خانگی از بخش خصوصی هستند و توان صادرات به بازار ده‌ها میلیارد دلاری کشورهای منطقه را دارند.

البته بخش خصوصی و صنعت لوازم خانگی هم مشمول بسیاری از قوانین حمایتی هستند، اما واقعیتِ سال‌های گذشته در ارتباط با حمایت‌های دولتی نشان می‌دهد که فاصله‌ای بسیار در میزان و عمق حمایت‌های دولتی وجود دارد، صنایع بزرگ و راهبردی و به ویژه بخش‌های دولتی حمایت‌های ویژه دارند و سایر صنایع باید در قوانین و سیاست‌های متعدد به دنبال راه‌هایی برای استفاده از حمایت‌ها باشند. به علاوه این سیاست‌ها و قوانین پایداری بلندمدت ندارند و استفاده از انواع حمایت‌های پیش‌بینی شده در قوانین برای تولیدکنندگان بخش خصوصی ممکن نبوده و نخواهد بود.

بیشتر مطالعه کنید: عملکرد صنعت لوازم خانگی در سال گذشته و چشم‌انداز پیش رو در سال جاری

اما اینک در سال جهش تولید هستیم و باید به فکر راهکارهایی باشیم که این موازنه و وضعیت را تغییر دهیم. همچنان که در بیانات مقام معظم رهبری بارها اشاره شده است، باید حرکت‌هایی از جنس تحول انجام شود و به وضعیت موجود اکتفا نکنیم. به ویژه برای جهش تولید باید این پرسش اساسی را پاسخ داد که کدام بخش‌های صنعت ما واقعا قادر به ایجاد جهش در میزان و کیفیت تولیدات خود هستند؟

جهش تولید باید به صورت پایدار و بلند مدت باشد، وگرنه افزایش سطح تولیدات به لحاظ تیراژ در یک مقطع یک ساله کمکی به اقتصاد و اشتغال جوانان کشور نخواهد کرد. همچنین برای جهش تولید باید بر محصولات نهایی و با ارزش افزوده بالا تمرکز شود تا ضمن ارتقای اشتغال، اقتصاد کشور در سطح کلان رشد پایدار داشته باشد.

صنعت لوازم خانگی به عنوان صنعتی که بیش از پنج دهه سابقه روشن در کشور دارد امروز بدون حمایت‌های ویژه‌ای که “برنده” را از پیش مشخص کند، خود دست بکار جهش تولید شده است. بخش خصوصی به جهت اهمیت توسعه بلند مدت و نگاهی که همواره به بازارهای جهانی دارد، چاره‌ای جز ارتقای کیفیت و دریافت گواهینامه‌های بین‌المللی نداشته است. طوری که در سال‌های گذشته تراز تجاری کشورمان در محصولات لوازم خانگی به عکس شده، تا پیش از سال ۱۳۹۷ همواره میزان واردات از صادرات بیشتر بود اما از سال ۹۷ و به تدریج میزان صادرات از واردات پیشی گرفته است. البته بحث واردات غیرقانونی و قاچاق در جای خود قابل بحث است، اما مهم پویایی و درون‌زایی در صنعتی است که بر دانش و نوآوری تکیه کرده و این روند را سال‌ها پیش آغاز کرده، در بازارهای خارجی ‌با برندهای معتبر خارجی رقابت می‌کند و محصولات خود را به فروش می‌رساند.

میزان عمق ساخت داخل هم در این صنعت در سال‌های گذشته روند افزایشی داشته و تمام این روندها به صورت طبیعی در شرایطی رخ داده است که کارآفرینان و تولیدکنندگان برای خدمت به کشور و توسعه اشتغال و رفاه، در عرصه نبرد اقتصادی مقاومت کرده و همواره به نوآوری و بکارگیری فناوری‌های جدید روی آورده‌اند، به طوری که در بیشتر لوازم خانگی هم اکنون بیش از ۶۰ درصد قطعات در داخل تولید می‌شود و این روند رو به افزایش است و به سمت خودکفایی بالای ۹۰ درصد در بیشتر محصولات پیش می‌رود.

تحقق شعار سال نیازمند ایجاد تحول در نگاه به صنایع “راهبردی” و نوع “حمایت‌های دولت” از این صنایع است. پس از دهه‌ها حمایت و اجرای انواع قوانین حمایتی، انتظار می‌رود سیاست‌گذاران و به ویژه قانون‌گذاران محترم، به یک ارزیابی کلی از نتایج این سیاست‌ها بپردازند، و فراموش نکنیم که برای دستیابی به جهش پایدار تولید، باید بر صنایعی تمرکز کنیم که در سال‌های گذشته در آزمون‌هایی همچون رونق تولید و خودکفایی سربلند بوده‌اند. صنعت لوازم خانگی به عنوان یکی از بخش‌های با ارزش افزوده بالا، هم به لحاظ صادرات و تامین ارز می‌تواند جهشی مهم ایجاد کند و هم به لحاظ راهبردی و تنظیم و تامین بازار داخلی برای این محصولات نقشی حیاتی دارد.

تحقق شعار سال نیازمند ایجاد تحول در نگاه به صنایع “راهبردی” و نوع “حمایت‌های دولت” از این صنایع است. پس از دهه‌ها حمایت و اجرای انواع قوانین حمایتی، انتظار می‌رود سیاست‌گذاران و به ویژه قانون‌گذاران محترم، به یک ارزیابی کلی از نتایج این سیاست‌ها بپردازند، و فراموش نکنیم که برای دستیابی به جهش پایدار تولید، باید بر صنایعی تمرکز کنیم که در سال‌های گذشته در آزمون‌هایی همچون رونق تولید و خودکفایی سربلند بوده‌اند. صنعت لوازم خانگی به عنوان یکی از بخش‌های با ارزش افزوده بالا، هم به لحاظ صادرات و تامین ارز می‌تواند جهشی مهم ایجاد کند و هم به لحاظ راهبردی و تنظیم و تامین بازار داخلی برای این محصولات نقشی حیاتی دارد.

بیشتر مطالعه کنید: تجارب امرسان در صادرات لوازم خانگی